تئوری بازی چیست؟
تئوری بازی چارچوبی تئوریک برای درک موقعیت‌های اجتماعی میان بازیگران رقیب است. تئوری بازی از همین منظر، علم استراتژی یا حداقل تصمیمی سازی بهینه در مورد بازیگران مستقل و رقیب در زمینه استراتژی محسوب می‌شود. جان فون نویمان ریاضی‌دان و اسکار مورگسترن اقتصاددان در دهه ۱۹۴۰ از پیش‌گامان در این نظریه بودند. بعدها، ریاضی‌دانی به نام جان نش توانست به طرز چشم‌گیری این نظریه را گسترش بدهد.
مفاهیم پایه‌ای تئوری بازی
تئوری بازی، روی بازی تمرکز می‌کند که به‌عنوان یک مدل تحلیل موقعیت متقابل میان بازیکنان منطقی عمل می‌کند. نکته کلیدی نظریه بازی این است که سود یک بازیکن در گرو استراتژی است که بازیکن دیگر پیاده‌سازی کرده است. بازی هویت، علائق و استراتژی‌های موجود برای هر بازیکن را شناسایی کرده و نحوه تأثیر این استراتژی‌ها را بر نتیجه بازی بیان می‌کند. باتوجه‌به مدل، حدس و گمان‌های مختلفی زده می‌شود. نظریه بازی‌ها کاربردهای بسیاری در سرتاسر علوم مختلف از جمله، روان‌شناسی، زیست، جنگ، سیاست، اقتصاد و تجارت دارد. علی‌رغم پیشرفت‌های بسیار زیاد در این حوزه، هنوز هم نظریه بازی‌ها به نسبت جوان می‌آید و در دستة علوم درحال‌توسعه جای می‌گیرد.
تعریف نظریه بازی
هر زمان ما موقعیتی داشته باشیم که در آن دو یا چند بازیکن وجود داشته باشند، و این موقعیت‌ها دارای نتایج قابل‌اندازه‌گیری یا اصطلاحاً پرداخت بها باشند، آنگاه می‌توانیم از نظریه بازی‌ها به‌منظور تعیین محتمل‌ترین نتایج استفاده کنیم.
نخست به تعریف چند اصطلاح رایج در نظریه بازی می‌پردازیم:
بازی: به هر نوع از زنجیرة حوادثی گفته می‌شود که نتایج آن به اقدامات یا تصمیمات دو نفر (بازیکنان) یا بیشتر بستگی داشته باشد.
بازیکنان: یک تصمیم‌گیرندة استراتژیک در زمین‌بازی.
استراتژی: طرح کاملی از اقداماتی است که یک بازیکن باتوجه‌به مجموع حوادث پدیدار شده در بازی در پیش می‌گیرد.
نتیجه نهایی (بها): جایزه یا نتیجه‌ای که یک بازیکن دریافت می‌کند چون به یک سری نتایج دست‌یافته است (نتیجه می‌تواند هرگونه قالب کمی به خود بگیرد، از دلار گرفته تا سود.)
مجموعه اطلاعات: اطلاعات موجود در نقطه مشخصی از بازی (اصطلاح مجموعه اطلاعات معمولاً زمانی به کار می‌رود که بازی مؤلفه‌های متوالی داشته باشد.)
موازنه: نقطه‌ای که در بازی که هر دو بازیکن تصمیمات خود را گرفته‌اند و نتیجه حاصل شده است.
موازنه نش موازنه نش نتیجه‌ای است که وقتی به این نتیجه برسیم یعنی هیچ بازیکنی نمی‌تواند نتیجه را با عوض‌کردن تصمیم خود به‌صورت یک‌طرفه به نفع خود یا دیگری تغیر دهد. همچنین به این نتیجه عدم پشیمانی نیز می‌گویند. به این معنا که وقتی تصمیم گرفته شد، بازیکنان در مورد تصمیمات باتوجه‌به عواقب آن هیچ پشیمانی ندارند.
موازنه نش در اکثر مواقع به دست می‌آید. بااین‌حال، هنگامی‌که موازنه نش حاصل شود، ما دیگر نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. برای درک بهتر این مفهوم به حرکت یک‌طرفه در بازی نگاه کنید که بر روی موقعیت تأثیر می‌گذارد. آیا می‌توان حرکتی زد که موازنه بر هم بخورد؟ خیر! و به همین دلیل به موازنه نش عدم پشیمانی می‌گویند. در کل بیش از یک موازنه می‌تواند در بازی باشد.
هرچند که این اتفاق در بازی‌هایی با مؤلفه‌های پیچیده‌تری به نسبت دو انتخاب - دو بازیکن رخ می‌دهد. در بازی‌های هم‌زمان که بارهاوبارها اتفاق می‌افتد، پس از آزمون‌وخطاهای نسبتاً زیاد یکی از این موازنه‌های چندگانه به دست می‌آیند. سناریوی تنوع انتخاب پیش از رسیدن به موازنه بیشتر در دنیای تجارت استفاده می‌شود، هنگامی‌که دو شرکت می‌خواهند قیمت محصولاتی را تعیین کنند که به شدت شبیه هم هستند، مانند صنعت هوایی و نوشابه‌ها.
تأثیر نظریه بازی بر اقتصاد و تجارت
نظریه بازی اقتصاد را متحول کرد و توانست راه حلی برای مشکلات مهم در مدل‌های اقتصادی پیش از خود ارائه دهد. به‌عنوان‌مثال، اقتصاددان‌های نئوکلاسیک به شدت تلاش می‌کردند تا پیش‌بینی کارآفرینانه را درک کرده و قادر به مدیریت رقابت در شرایط ناقص نبودند. نظریه بازی توجهات را از موازنه‌های پایدار به سمت فرایند بازار سوق داد.
نظریه بازی در کسب‌وکار برای مدل‌سازی رفتار رقابتی بین دو شرکت سودمند است. کسب‌وکارها معمولاً چندین انتخاب استراتژیک دارند که بر روی توانایی‌شان برای کسب سود اقتصادی اثر می‌گذارد. به‌عنوان‌مثال، کسب‌وکارها ممکن است با معضلاتی از قبیل کنارگذاشتن محصول فعلی یا ایجاد یک محصول جدید، قیمت کمتر به نسبت فضای رقابتی، یا اتخاذ استراتژی‌های جدید بازاریابی مواجه شوند. اقتصاددانان معمولاً از نظریه بازی برای درک رفتار انحصار چندجانبه استفاده می‌کنند. این کار به‌پیش بینی نتایج محتمل باتوجه‌به رفتارهای خاص شرکت‌ها از قبیل تثبیت قیمت و تبانی می‌انجامد.
مطالعه این مطلب را به دوستان خود هدیه دهید (لینک کوتاه):